در گزارش اخیر که به اخراج قریب به هزار کودک مهاجر کارگر در ایران اشاره دارد، مسأله‌ای بنیادین و غیرقابل چشم‌پوشی مطرح می‌شود: اخراج بی‌رحمانه و ناعادلانه کودکان کار مهاجر به همراه خانواده‌هایشان. این طرح که از سوی مدیرکل امور مهاجرین والی تهران اعلام شده، و هدف آن ساماندهی و مقابله با آسیب‌های اجتماعی معرفی می‌شود، به وضوح نشان‌دهنده بی‌توجهی به حقوق انسانی و سرنوشت این کودکان و خانواده‌های بی‌سرپرست است.
با استناد به گزارش‌ها، تنها در ۹ ماه گذشته، نزدیک به ۹۳۰ کودک مهاجر به همراه ۶۵۰ خانواده‌شان از ایران اخراج شده‌اند، بی‌آنکه به شرایط سخت و طاقت‌فرسا که بر سرنوشت این افراد وارد خواهد شد، توجهی شده باشد. سوالی که مطرح می‌شود این است: آیا تنها به این دلیل که این کودکان فاقد مدارک اقامتی هستند، باید تمام آینده آنان قربانی این تصمیمات شتاب‌زده و غیرانسانی شود؟
برای بسیاری از این کودکان، مجبور شدن به دست‌فروشی در خیابان‌ها تنها راهی برای کمک به خانواده‌هایی است که در نبود سرپرست، توان تأمین حداقل معیشت خود را ندارند. این کودکان، از صبح تا عصر در خیابان‌ها در تلاشند تا لقمه‌ای نان حلال برای خانواده‌شان فراهم کنند، اما در کمال بی‌رحمی، همین کودکان نیز توسط پلیس ایران دستگیر شده و به مراکز بازداشت منتقل می‌شوند. آنچه که به مراتب دردناک‌تر از این، بی‌اطلاعی و بی‌خبری خانواده‌های این کودکان از سرنوشت آنان است. خانواده‌هایی که از مدت‌ها پیش منتظر بازگشت مردان خانه‌شان بودند، حالا باید برای کودکانی که در انتظار بازگشت پدرشان به خانه بودند، دلهره و اضطراب تازه‌ای را تجربه کنند.
نکته قابل توجه در این روند، رفتار متفاوت کشورهای دیگر با مهاجران غیرقانونی و به ویژه کودکان است. در بسیاری از کشورها، وقتی مهاجران غیرقانونی دستگیر می‌شوند، به‌ویژه اگر کودک باشند، به خانواده‌هایشان اطلاع داده می‌شود و به آنان فرصت داده می‌شود که وضعیت کودکشان را پیگیری کنند. اما در ایران، نه تنها این حق از خانواده‌ها سلب شده، بلکه هیچ برنامه‌ریزی برای حفظ آینده این کودکان و خانواده‌هایشان وجود ندارد. در بسیاری از کشورهای غربی نیز، حتی اگر مهاجران غیرقانونی اخراج شوند، این روند به گونه‌ای انسانی و به‌طور تدریجی انجام می‌شود و شرایط حداقل برای حفاظت از حقوق کودکان فراهم می‌گردد.
در ایران، در حالی که هزاران کودک مهاجر به سرنوشت نامعلوم فرستاده می‌شوند، مسئولان ادعا می‌کنند که این اخراج‌ها با «جدیت» در حال انجام است، اما آیا هیچ کس به تأثیر این اقدامات بر زندگی این کودکان و خانواده‌هایشان فکر کرده است؟ بسیاری از این کودکان در خیابان‌ها در حال دست‌فروشی هستند و به اجبار، بار سنگین اقتصادی را بر دوش خانواده‌هایشان می‌گذارند. اما زمانی که توسط پلیس دستگیر می‌شوند، هیچ‌گونه تدبیری برای تأمین نیازهای اولیه و حتی حداقل رفاه آنان اندیشیده نشده است. آنان حتی از دیدار خانواده‌هایشان محروم می‌شوند و در اردوگاه‌ها، در شرایطی غیرانسانی نگهداری می‌شوند تا بدون هیچ حمایتی به مرزهای کشور برگردانده شوند.
مسئولین ایرانی اعلام کرده‌اند که در مدت اخیر «هزار کودک افغان» از ایران اخراج شده‌اند، اما این اعلام تنها یک آمار خشک و بی‌روح است که هیچ اشاره‌ای به وضعیت انسانی این کودکان و عواقب این اخراج‌ها ندارد. هیچ پروسه‌ای برای اطلاع‌رسانی به خانواده‌ها یا حتی کمک به بازگشت سالم این کودکان به کشورهایشان وجود ندارد. این روند، علاوه بر نقض حقوق انسانی، به‌طور کامل با قوانین بین‌المللی در تضاد است.
در شرایط کنونی، ما از جمهوری اسلامی ایران می‌خواهیم که در سیاست‌های خود تجدید نظر کند و به‌ویژه در مورد اخراج کودکان مهاجر دست‌فروش، اقدامات انسانی‌تری اتخاذ کند. اخراج کودکان بی‌سرپرست که تنها با دست‌فروشی به خانواده‌هایشان کمک می‌کنند، نه‌تنها بی‌رحمانه است، بلکه تبعات جبران‌ناپذیری برای آینده آنان خواهد داشت. دولت ایران باید قبل از هرگونه اخراج، شرایط حقوقی و اقتصادی این افراد را به‌طور کامل بررسی کند و به این کودکان و خانواده‌هایشان فرصت دهد تا به شرایط بهتری دست یابند.
در نهایت، از دولت افغانستان نیز خواسته می‌شود که در مورد وضعیت کودکان افغان در ایران حساسیت بیشتری نشان دهد و با هماهنگی با دولت ایران، راه‌های قانونی و انسانی برای حمایت از این کودکان و جلوگیری از اخراج‌های غیرانسانی اتخاذ کند.
خبرگزاری توانا
