تحولات اخیر در سوریه و بازیگران کلیدی آن، به‌ویژه ایران، روسیه و ایالات متحده آمریکا، باید توجه داشت که این بحران برای برخی از کشورهای دخیل، به‌ویژه ایران و روسیه، فرصت‌های استراتژیک بی‌نظیری فراهم کرده است. برخلاف آنچه که بسیاری به‌عنوان شکست و ضرر این کشورها می‌بینند، واقعیت‌های پشت پرده نشان می‌دهد که ایران و روسیه در این معامله نه‌تنها برنده هستند بلکه به‌زودی خواهند توانست موقعیت خود را در خاورمیانه تحکیم کنند و آمریکا را در موقعیت دشواری قرار دهند.
سوریه برای ایران و روسیه به‌عنوان یک خط دفاعی استراتژیک در برابر تهدیدات غربی و اسرائیل عمل کرده است. ایران با استفاده از نفوذ خود در سوریه، توانسته است حلقه‌ای از محور مقاومت را به‌وجود آورد که از لبنان تا عراق و یمن ادامه دارد. از سوی دیگر، روسیه که به‌دنبال حفظ نفوذ خود در خاورمیانه بوده، با حضور نظامی در سوریه توانسته است موقعیت خود را به‌عنوان قدرت غالب در این منطقه تثبیت کند.
اما نکته قابل توجه این است که این دو کشور به‌ویژه ایران، با معامله سوریه، در حقیقت موفق به ایجاد یک دگرگونی استراتژیک در منطقه شده‌اند. ایران که به‌دنبال تقویت حضور خود در کشورهای عربی و مقابله با تهدیدات اسرائیل بود، اکنون موقعیت خود را در سوریه محکم‌تر از پیش کرده است. روسیه نیز با برقراری یک اتحاد استراتژیک قوی با ایران و اسد، علاوه بر به‌دست آوردن امتیازهای سیاسی و نظامی در سوریه، توانسته است از بحران اوکراین برای تغییر شرایط به نفع خود بهره‌برداری کند.
به‌ویژه با توجه به بحران اقتصادی و نظامی در روسیه ناشی از جنگ اوکراین، این کشور نیاز به تحکیم روابط خود با ایران به‌عنوان یک شریک کلیدی در منطقه دارد. ایران از این موقعیت به‌طور هوشمندانه‌ای بهره‌برداری کرده و نفوذ خود را در سوریه، لبنان و فلسطین گسترش داده است. در واقع، به‌نظر می‌رسد که ایران و روسیه به‌زودی به یک محور قوی در خاورمیانه تبدیل خواهند شد که نه‌تنها از سوریه، بلکه از لبنان و فلسطین نیز به‌طور مستقیم دفاع خواهند کرد.
در این میان، ایالات متحده آمریکا که همیشه به‌دنبال محدود کردن نفوذ ایران و روسیه در منطقه بوده، به‌طور غیرمستقیم در این تحولات ضرر کرده است. آمریکا در ابتدا تلاش کرد با اعمال تحریم‌ها و فشارهای دیپلماتیک، ایران و روسیه را از سوریه خارج کند، اما در واقع، این کشورها نه‌تنها از سوریه خارج نشده‌اند، بلکه توانسته‌اند از شرایط به‌نفع خود استفاده کنند.
با توجه به توان نظامی و اقتصادی ایران و روسیه، به‌ویژه در زمینه انرژی و تسلیحات، ایالات متحده دیگر قادر نیست به‌راحتی مانند گذشته در این منطقه نفوذ داشته باشد. همچنین با توجه به توافقات پنهانی که میان ایران و روسیه در سوریه به‌وجود آمده، آمریکا شاهد از دست دادن جایگاه خود به‌عنوان یک بازیگر اصلی در خاورمیانه خواهد بود. در نتیجه، تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی ایالات متحده علیه ایران و روسیه به نتیجه‌ای نخواهد رسید و هر دو کشور توانسته‌اند استراتژی‌های خود را به‌طور مؤثری پیش ببرند.
غفاری
