پیشرفت‌ها، چالش‌ها و برخورد جامعه جهانی با ام-ارت اسلامی تا شهادت خلیل ال-رحمن ح-قانی
در طول بیست سال گذشته، افغانستان شاهد تحولات عمیق و پیچیده‌ای بوده است که از جنگ‌های طولانی با حضور نظامیان آمریکا و ناتو تا ظهور مجدد ام-ارت اسلامی را شامل می‌شود. جنگ بیست‌ساله علیه ام-ارت در افغانستان آغاز شد که هدف آن مبارزه با ام-ارت اسلامی و گروه‌های مشابه در منطقه بود. اما در طول این جنگ، دولت برحال افغانستان با مشکلات بسیاری مواجه شد که از جمله می‌توان به فساد سیستماتیک، ضعف در ارتش، و عدم انسجام داخلی اشاره کرد. نیروهای ناتو و آمریکا در این مدت تلاش کردند تا با استفاده از قدرت نظامی و اقتصادی خود، کنترل بر افغانستان را حفظ کنند، اما با گذشت زمان به وضوح مشخص شد که تلاش‌ها نتیجه‌بخش نبوده است.
در نهایت، پس از بیست سال جنگ و شکست‌های پی‌درپی، آمریکا و ناتو به این نتیجه رسیدند که پیروزی در این جنگ برایشان ممکن نیست و تصمیم به خروج از افغانستان گرفتند. این خروج پس از مذاکراتی که با ام-ارت اسلامی انجام شد، شکل گرفت و در آن آمریکا پذیرفت که پس از خروج نیروهای خود، از دخالت در امور داخلی افغانستان دست بردارد. در این مذاکرات، دولت وقت افغانستان به‌طور کامل نادیده گرفته شد و هیچ نقشی در تعیین سرنوشت کشور نداشت.
این مرحله نشان‌دهنده پایان دوره‌ای از تاریخ افغانستان بود که در آن نه تنها نظامیان خارجی، بلکه دولت‌های داخلی نیز نتواستند از افغانستان در برابر تهدیدات و بحران‌های مختلف محافظت کنند. اما ام-ارت اسلامی با توجه به قدرت و تجربه‌ای که در طول چهل سال جنگ به دست آورده بود، توانست با شجاعت و مقاومت، افغانستان را از دست دشمنان خارجی و داخلی بازپس گیرد.
شهید خلیل الرحمن ح-قانی، که خود از چهره‌های برجسته جهاد و مقاومت در برابر دشمنان افغانستان بود، توانست با درایت و هدایت شایسته، نه تنها به موفقعیت‌های نظامی دست یابد، بلکه در عرصه سیاسی و اجتماعی نیز تحولات مهمی ایجاد کرد. طی سه سال گذشته، در بخش‌های مختلف به‌ویژه در زمینه مهاجرین، با اتخاذ سیاست‌های انسانی و راهبردی، توانست توجه جهانیان را جلب کند.
خلیل الرحمن ح-قانی، وزیر مهاجرین افغانستان، که خود در جنگ‌های مختلف و در برابر ابرقدرت‌ها مبارزه کرده بود، در مدت سه سال وزارت خود نشان داد که حتی در شرایط دشوار اقتصادی و تحریم‌ها، می‌توان برای مردم افغانستان خدمات مؤثر و مفیدی فراهم کرد. یکی از بزرگترین دستاوردهای او در دوران وزارت، رسیدگی به وضعیت مهاجرین افغان در کشورهای همسایه به‌ویژه پاکستان بود. در حالی که دولت پاکستان تصمیم به اخراج مهاجرین افغان از این کشور گرفته بود، حقانی با تدابیر دقیق و مدیریت مناسب، توانست مهاجرین را به افغانستان بازگرداند و شرایط مناسب برای زندگی و اسکان آن‌ها در داخل کشور فراهم کند.
این اقدامات، که نتیجه درایت و کاردانی او بود، موجب شد تا جامعه بین‌المللی و نهادهای بشردوستانه به‌طور گسترده از این فعالیت‌ها حمایت کنند. در واقع، بسیاری از کشورها و سازمان‌های جهانی کمک‌های خود را از طریق وزارت مهاجرین به افغانستان ارسال می‌کردند، به‌ویژه در زمانی که فساد و ناکارآمدی در دولت‌های قبلی مانع از رسیدن این کمک‌ها به مردم می‌شد.
پس از شهادت خلیل الرحمن ح-قانی، که توسط گروه داع-ش در یک حمله تروریستی به شهادت رسید، جهان با واکنش‌های گسترده‌ای روبرو شد. از اتحادیه اروپا گرفته تا کشورهای مختلف اسلامی و غیر اسلامی، همگی این جنایت را محکوم کرده و ضمن تسلیت به مردم افغانستان، بر ادامه حمایت از دولت فعلی افغانستان تأکید کردند. کشورهای زیادی از جمله ترکیه، ایران، پاکستان و حتی جنبش حماس، این حمله تروریستی را به شدت محکوم کردند و اعلام کردند که چنین حملات وحشیانه‌ای نمی‌تواند جلوی پیشرفت و ثبات افغانستان را بگیرد.
شهادت خلیل الرحمن ح-قانی نه تنها یک ضایعه بزرگ برای افغانستان بود، بلکه نشان داد که چقدر جهان به سیاست‌ها و اقدامات دولت فعلی افغانستان توجه دارد. در حالی که دنیا همچنان از برسمیت شناختن رسمی ام-ارت اسلامی به‌طور علنی خودداری می‌کنند، فعالیت‌های دیپلماتیک و اقتصادی دولت افغانستان در سطح جهانی در حال افزایش است. سفارتخانههای افغانستان در بسیاری از کشورها فعال هستند و برخی کشورها حتی دیپلمات‌های ام-ارت اسلامی را به رسمیت شناخته‌اند. این تغییرات نشان‌دهنده تغییر نگرش جهانیان نسبت به حکومت جدید افغانستان است.
در پی شهادت خلیل الرحمن ح-قانی، احمد ح-قانی، پسر او، به عنوان جانشین پدرش تعیین شد. احمد ح-قانی، که خود از خانواده بزرگ ح-قانی است، تجربه زیادی در مدیریت و رهبری دارد. او در روند بهبود شرایط بازسازی کشور، می‌تواند نقشی مؤثر ایفا کند. تعیین احمد ح-قانی به عنوان جانشین نشان‌دهنده ادامه مسیر پدرش در خدمت به مردم و کشور است و می‌تواند به تقویت جایگاه امارت و اقدامات بشردوستانه در افغانستان کمک کند.
در حالی که ام-ارت اسلامی در سه سال گذشته با چالش‌های فراوانی روبرو بوده است، از جمله فشارهای اقتصادی، تحریم‌ها و بحران‌های داخلی، توانسته است موفقیت‌های مهمی در عرصه‌های مختلف بدست آورد. به‌رغم اینکه هنوز برخی کشورها از برسمیت شناختن رسمی این حکومت خودداری می‌کنند، شاهد هستیم که روابط سیاسی و اقتصادی افغانستان با جهان در حال بهبود است. سفارتخانههای افغانستان در کشورهای مختلف فعال شده‌اند، دیپلمات‌های ام-ارت اسلامی در اجلاس‌های بین‌المللی شرکت می‌کنند و کشورهای مختلف از جمله روسیه، ایران، پاکستان، کشورهای عربی، ترکیه، چین و کشورهای دیگر برای تعامل بیشتر با افغانستان ابراز تمایل کرده‌اند.
در نهایت، برسمیت شناختن رسمی ام-ارت اسلامی توسط جامعه بین‌المللی به‌طور کامل بستگی به زمان و اقدامات بیشتر دولت افغانستان در عرصه‌های مختلف دارد. اما واضح است که با گذشت زمان، نگاه جهان نسبت به ام-ارت اسلامی تغییر کرده و تعاملات اقتصادی و سیاسی با افغانستان به‌طور جدی ادامه دارد. توقع میرود بزودی برسمیت شناخته شوند.
آزاده قهرمان
