در قسمت نخست این نگاره به بهانه های پاکستان و علل اصلی اخراج بی رویه افغانها از این کشورپرداختیم اکنون مینگریم که اداره پناهندگان سازمان ملل متحدوحکومت افغانستان تاچه حدی مسوولیت شانرا درین قسمت بجاکرده اند.
کمیساری عالی پناهندگان سازمان ملل،رهبری و هماهنگ نمودن فعالیت‌های بین‌المللی برای محافظت و رفع مشکلات پناهندگان در سراسر جهان می‌باشد. هدف اولیه این سازمان حراست از حقوق و سلامتی پناهندگان است. این سازمان می‌کوشد تا از احترام به حقوق پناهندگان و سلامت آنها در کشورهای دیگر، بازگشت داوطلبانه آنها به کشور خود، اسکان مجدد آنها در کشور ثالث و غیره مطابق قوانین بین‌المللی اطمینان حاصل کند.
بدین ترتیب تاجایی که به کمیساری مهاجران سازمان ملل متحد یا (یو-ان-ایچ-سی-آر) برمیگردد،مسوولیت قانونی این اداره در برابر پناهندگان اینست که در قدم اول آنها را بصورت درست و دقیق شناسایی وثبت نماید.سپس باید خود را از سلامتی ،مصوونیت روانی و فزیکی و تامین تمام حقوق بشری به این پناهندگان، مطمین کند.
در عین حال مسله بازگشت داوطلبانه پناهندگان به کشورهای مطبوع ایشان باید زیر نظر مستقیم کمیساری عالی سازمان ملل درامور پناهندگان صورت گیرد.
طوریک در بخش اول این نوشته پرداخته شد،افغانها پنج دهه میشود که سلسله پناهنده شدن را بصورت دسته جمعی آغاز کرده اند و پاکستان کشوریست که درین مدت میزبان بیشترین پناهنده های افغان بوده است.
در سالهای حضور شوروی درافغانستان ،برای آوآره گان،کمپ هایی در نظر گرفته شده وپیوسته ازجانب سازمان ملل متحد کمک های صورت میگرفت. همچنان درقسمت وضعیت صحی وامنیتی درکمپ ها نیز اقدامتی رویدست بود.وقتی نیروهای شوروی شکست خورده وافغانستان را ترک کردند،روند بازگشت پناهده ها به افغانستان آغاز یافت.این روند زیر نظارت مستقیم کمیساری عالی سازمان ملل متحدجریان داشت وسازمان مذکمورازطریق مامورانش با برگشت کننده ها صحبت کرده از بازگشت داوطلبانه انها خود را مطمین میکرد.همچنان کمک های نقدی نیز برای ایشان درنظرمیگرفت وانهاییکه به میل خود برنگشتند،درپاکستان باقی ماندند.
هدف ازین توضیح مختصراینست تا برای همه روشن شود که هم حکومت پاکستان و هم کمیساری عالی سازمان ملل متحد،با این روند آشنایی کامل دارند.اما با دریغ که باپناهندگان قبلی و فعلی در سه سال اخیر به ویژه دوسال گذشته،برخورد خلاف معیار های بشری وقانونی صورت میگیرد.دریکسال اخیرماشاهد گرفتاری ها،بازداشت ها واخراج اجباری افغانها از خاک پاکستان بوده ایم اما کمیساری عالی سازمان ملل متحد هیچگونه حضور ونقشی در زمینه ندارد درحلیکه این کمیساری در پاکستان حضورداردونماینده های ان درشهرهای مختلف این کشورکارمیکنند.
کمیساری سازمان ملل متحد نه احصاییه دقیقی ازپناهنده های افغان درخاک پاکستان داردونه هم وضعیت ناهنجار روحی و فزیکی انها را زیر فشار های ممتد پاکستان دنبال میکند.با انکه این کمیساری بک بخش مهمی از سازمان ملل متحداست،ازاحمال فشارهای لازم سیاسی و دپلوماتیک برپاکستان،خبری نیست. این سازمان تنها با صدوراعلامیه هایی نگرانی خود را از وضعیت مهاجران و برخورد غیرانسانی پولیس پاکستان ابراز داشته وگاهی هم ازعواقب ان هشدار داده است اما این انجام کار نیست. کمیساری عالی سازمان ملل متحد باید با ارسال پیهم گزارشات مستند از تخطی های بشری پاکستان،سازمان ملل متحد را وادارکند تا بمنظور جلوگیری ازیک فاجعه انسانی،از لجاجت و تهمت پردازی هایش دست برداشته و به موازین قبول شده جهانی احترام بگزارد.
کشور پاکستان از لحاظ سیاسی،اقتصادی،امنیتی،در وضعیتی نیست که فرمایشات سازمان ملل متحد را نادیده گرفته و به جنایاتش دربرابر افغانها ادامه دهد اما چنین میپندارد که سازمان ملل متحد به اقدام فشار امیزعلیه پاکستان متوصل نخواهد شد.
افغانستان که کشوراصلی و مطبوع پناهندگان است، نیز مکلفیت های درین قبال دارد.
افغانستان باید ازیکسواداره مهاجران سازمان ملل متحد وازجانب دیگر رهبری سازمان ملل و حتی شورایامنیت این سازمان را بصورت دوامداردرجریان تخطی های پاکستان قرارداده و دعوای رسمی علیه این کشوردرسازمان ملل متحد اقامه نماید.
درکناران،افغانستان باید کنفرانسی از کشورهای منطقه وجهان را تشکیل داده وروی ابعاد گوناگون پی آمد های قانون شکنی های پاکستان،گفتگو کرده و راه های حل راجستجوکند. همه میدانندکه بحران های احتمالی ناشی از برگشت اجباری ملیون ها افغان،تنها به افغانستان محدود ومنحصر نمیشود بلکه در قدم دوم به کشور های منطقه وسپس کشور های جهان سرایت خواهد کردلذا وجیبه کشور های منطقه و جهان است تا درین راستا با حکومت افغانستان وکمیساری عالی سازمان ملل متحد همکاری همه جانبه نمایند.
افغانستان همچنان باید کمیساری عالی سازمان ملل متحد را وادارکند تا برای آنعده از افغانهاییکه از کشور های پاکستان وایران برگشت جبری داده میشوند،امکانات وسیع شهرک سازی،مکتب سازی،کار یابی و محیط زیست سالم رافراهم کند.
