به بهانه آغاز چهارمین سال جنگ روسیه و اوکراین
تامین صلح منهای میانجیگران موجود!
غلام علی صارم 22/12/1403
جنگ تمام‌عیار روسیه و اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ با حملات موشکی و عملیات گسترده نظامی آغاز شد. نیروهای زمینی روسیه در هفته‌های نخست بخش‌های وسیعی از اوکراین را تصرف کردند و تا حومه کی‌یف پیشروی داشتند. هم‌زمان، بمباران خارکیف آغاز شد و مناطق شرقی و جنوبی از جمله شهر خرسون و بندر ماریوپل تحت محاصره قرار گرفتند.
اوکراین با حمایت نظامی گسترده از سوی آمریکا و هم‌پیمانان اروپایی خود به مقابله پرداخت. تسلیحات پیشرفته غربی، از جمله سیستم‌های ضد تانک “انلاو”، نقش مؤثری در جلوگیری از پیشروی روسیه داشتند. کمک‌های نظامی و مالی غرب برای اوکراین حیاتی بود، زیرا بدون آن، ایستادگی در برابر حمله روسیه دشوار به نظر می‌رسید.
جنگ که اکنون وارد چهارمین سال خود شده، پیامدهای اقتصادی و انسانی شدیدی به همراه داشته است. زیرساخت‌های اوکراین به‌شدت آسیب دیده و هزینه بازسازی آن بنا بر برآورد بانک جهانی ممکن است از ۴۰۰ میلیارد دلار فراتر رود. برخی دیگر از تخمین‌ها، خسارات مستقیم به زیرساخت‌ها را ۱۷۰ میلیارد دلار و زیان کلی اقتصادی را تا اوایل ۲۰۲۴ حدود ۵۰۰ میلیارد دلار برآورد کرده‌اند. روسیه نیز با تحریم‌های گسترده اقتصادی و خساراتی که تخمین زده می‌شود به ۳۲۰ میلیارد دلار برسد، مواجه بوده است، اما همچنان بخش‌هایی از اوکراین را در کنترل خود دارد.
این جنگ، که می‌توان ریشه‌های آن را در اشغال کریمه در سال ۲۰۱۴ جست‌وجو کرد، به یک نبرد فرسایشی تبدیل شده است. تحلیلگران بر این باورند که استراتژی روسیه مبتنی بر فرسایش و تضعیف تدریجی مقاومت اوکراین است. روسیه به صورت متناوب حملات گسترده‌ای را انجام داده که نتیجه آن ادغام مناطق تصرف‌شده در خاک خود بوده است. مقامات روسیه بارها تأکید کرده‌اند که این مناطق را به اوکراین باز نخواهند گرداند.
ادامه جنگ و بی‌ثباتی، اوکراین را با چالش‌های بزرگی مواجه کرده است. بازسازی و احیای زیرساخت‌های تخریب‌شده به منابع مالی هنگفتی نیاز دارد. در این میان، تلاش‌های دیپلماتیک برای برقراری صلح نیز با موانع بسیاری روبه‌رو بوده است. بی‌اعتمادی روسیه به پیشنهادهای صلح آمریکا و اروپا از یک سو، و تمایل غرب به حمایت مداوم از اوکراین از سوی دیگر، روند مذاکرات را پیچیده کرده است. این حمایت‌ها علاوه بر ملاحظات امنیتی، دارای ابعاد ژئوپلیتیکی و اقتصادی نیز هستند.
آنچه مسلم است، ادامه جنگ زیان‌های فاجعه‌باری برای هر دو کشور به همراه دارد. در چنین شرایطی، صلح پایدار و ثبات در منطقه تنها زمانی محقق خواهد شد که طرفین درگیر، بدون وابستگی به میانجیگران دارای منافع خاص، مستقیماً برای پایان درگیری و توافق مذاکره کنند. اگر رهبران روسیه و اوکراین اراده‌ای مستقل برای پایان جنگ نداشته باشند، این بحران ادامه خواهد یافت و پیامدهای آن عمیق‌تر خواهد شد. بنابراین، مسئولیت اصلی پایان دادن به این جنگ بر عهده خود طرفین است و هرگونه تأخیر، صرفاً به افزایش ویرانی‌ها و هزینه‌های انسانی منجر خواهد شد.
