بی ثباتی اقتصادی و سیاسی و اوجگیری تظاهرات مردمی درترکیه :
غلام علی صارم
4/1/1404
نخست این سوال را باید مطرح نمودکه اردوغان و حزب عدالت و توسعه اش که تا مدتی پیشتر از جایگاه خوبی در ترکیه برخوردار بودند و تغییرات زیادی را در این کشورآوردند و از لحاظ اقتصادی و سیاسی این کشور را در جایگاه مهمی در سطح منطقه و جهان قرار دادند. اما گرفتاری های اخیر عملا مشاهده میشود که ترکیه در وضعیت بحرانی قرار گرفته و بسوی آینده نامعلومی که ممکن یک دور آشفتگی اقتصادی و سیاسی را با خود داشته باشد، روان است.
در این مطلب کوتاه میخواهم اولا اشاره به وضعیت بحرانی و عواملی که در آن نقش آفرینی داشته اشاراتی داشته و سپس بپردازم به اینکه با این وضعیت آینده چه گونه رقم خواهد خورد.
عوامل بحران موجود را میتوان اینگونه حساب کرد:
1. بحران اقتصادی: تورم بالا، کاهش ارزش لیر و افزایش هزینه‌های زندگی باعث نارضایتی شدید مردم شده است. سیاست‌های اقتصادی اردوغان، به‌ویژه در حوزه‌ی نرخ بهره و مدیریت بانک مرکزی، به این بحران دامن زده است.
2. زلزله‌ی ۲۰۲۳ و مدیریت بحران: انتقادهای گسترده از عملکرد دولت در رسیدگی به فاجعه‌ی زلزله، به بی‌اعتمادی عمومی دامن زد. فراموش نکرده ایم که آقای اردوغان وعده های عجیب وغریبی به زلزله زدگان مظلوم میداد که متاسفانه هیچ کدام جامه عمل نپوشید. وعده های دروغ و قرین نشدن آنها به واقعیت پایه های لرزان اعتماد بدولت او را فرو ریختاند.
3. فرسایش دموکراسی و اقتدارگرایی: سرکوب نهاد های دموکراتیک و همه مخالفان، کنترل رسانه‌ها و کاهش آزادی‌های سیاسی، بخشی از جامعه را علیه اردوغان تحریک کرده است. معمولا کسانی که در قدرت بیشتر باقی بمانند، تبدیل به دکتاتور می شوند. دوام اردوغان در راس حکومت و عملکردش نسبت به اوایل به قدرت رسیدنش، دیدیم که به یک چرخش صدو هشتاد درجه یی به یک دیکتاتور مبدل گشت، اوزمانی آذان می گفت و قرآن میخواند اما حالا وحشیانه مردم را سرکوب می نماید. و این طبیعت قدرت هست.
4. نارضایتی از سیاست‌های مهاجرتی: حضور گسترده‌ی پناهجویان سوری و دیگر مهاجران، باعث تنش‌های اجتماعی و افزایش فشار بر دولت شده است. ساخت و ساز خانه های رهایشی و تجاری توسط دزدان خارجی و افزایش بی رویه مهاجرین، طبیعی است که میتواند باعث ایجاد بحران اجتماعی و اقتصادی گردد.
5. رقابت و اتحاد مخالفان: مخالفان در انتخابات اخیر توانستند وحدت بیشتری پیدا کنند و پایگاه اجتماعی اردوغان را به چالش بکشند و این وحدت عملی احزاب مخالف چنانچه عملا مشاهده شد که در انتخابات شهر داری ها نه تنها اردوغان و حزب عدالت و توسعه اش را به چالش کشیدند، بلکه عملا او را شکست داده و بیشترین قدرتی که در حیطه صلاحیت و کارکرد شهرداری ها است آنرا بدست آوردند. مثل استانبول که بزرگترین شهر ترکیه است و انقره که مرکز این کشور است و دهها شهر مهم دیگر که همه در وحدت و هماهنگی خود هم چنانچه مشاهده شدپایدار و استوار هستند. و گسترش دامنه تظاهرات هم نشان یک پارچگی این ها میباشد.
6. تمایل بیش از حد به افراط گرایی: اخیرا اردوغان و حزبش بی نهایت تمایل به افراط گرایی که میتوان آنرا از نوع سلفی گری و وهابیت دانست را پیشه نموده بودند و هدف این شمشیر افراطیت هم شیعیان ترکیه و علوی ها قرار داشتند که امروز در ترکیه از جمعیت چشمگیری برخوردار هستندو این تمایل غیر مسئولانه و دیکتاتور مآبانه هم باعث رنجش جمعی از ساکنین ترکیه البته به علاوه شیعیان و علوی ها و هم باعث موضعیگری احزاب مخالف گردیده است.
7. عملکردهای برخلاف عقاید عامه مردم : اردوغان نخستین حاکم یک کشور مسلمان است که اسرائیل را با آن همه جنایاتش علیه مسلمانان مخصوصا فلسطین برسمیت شناخته اعتبار نامه سفیرش را با همان تشریفات دیپلوماتیک گرفته و به ایشان سفارت داد و در جنگ یک سال و چند ماه اخیر علاوه برفرستادن اسلحه، ده هزار سرباز ترکی را به کمک اسرائیل فرستاد که تعدادی از آنها در جنگ با غزه کشته شدند.
خبرکمک اردوغان به اسرائیل به رسانه های بین المللی درز کرد و مردم ترکیه با احساسات زیاد علیه این عمل اردو غان دست به تظاهرات زدند.
اگر اردوغان و حزبش نتوانند اصلاحات اقتصادی مؤثری انجام دهند، احتمال افزایش نارضایتی عمومی و تضعیف بیشتر قدرت آنها وجود دارد. در عین حال، اپوزیسیون اگر بتواند راهکارهای مؤثری ارائه دهد، ممکن است در آینده به قدرت بیشتری دست یابد. انتخابات آینده تعیین‌کننده بوده، اما ترکیه احتمالاً با یک دوره‌ی بی‌ثباتی اقتصادی و سیاسی مواجه خواهد بود.
همین اکنون بحران در حال گسترش بوده و عملا حکومت را چالش کشیده است.
طبق آمار خبرگزاری فرانسه، در ۵۵ ولایت از ۸۱ ولایت ترکیه تجمعاتی برگزار شده؛ یعنی بیش از دو سوم کشور صحنه اعتراضات بوده‌اند.
خبرگزاری فرانسه گزارش داد شامگاه شنبه دوم حمل به‌دلیل ازدحام شدید حامیان امام‌اوغلو که پرچم‌ها و پلاکاردهایی با شعارهای اعتراضی در دست داشتند، خبرنگاران این رسانه نتوانستند به ساختمان شهرداری استانبول نزدیک شوند.
روی برخی از پلاکاردها نوشته شده بود: «دیکتاتورها ترسو هستند» و «حزب حاکم عدالت و توسعه نمی‌تواند ما را ساکت کند»
اردوغان و حکومتش اگر به آنچه گفتیم از مشکلات و عوامل بحران وقعی می گذاشت و با ارائه طرح اقتصادی خوب که به کمک آن از مشکلات اقتصادی مردم می کاست شاید برای آینده چانسی در ادامه قدرت میداشت،اما او اینکار را نکرد. او به وعده هایش به مردم پابندی نکرده و برخلاف آنچه توقع میرفت عمل کرد. از جمله در ایامی که زلزله تخریبات زیادی را به بار آورد او با مردمان زلزله زده و آسیب دیده وعده های فراونی نمود که در نتیجه خلف وعده در همه زمینه ها مشاهده شد. شاید در آن زمان که مردم سخت گرفتار بودند به این امر چندان توجه نکردند، اما تراکم مشکلات دیده شد که اینک ترکیه را گرفتار بحران بزرگ اجتماعی نموده است.
به نظر میرسد که انتخابات بتواند به این بحران نقطه پایان بگذارد آنهم در صورتیکه مخالفین اردوغان بتوانند برای آینده ترکیه طرح های قابل قبول و برنامه های دقیق و قابل اجرا ارائه نمایند. ولیکن در مقابل جناب اردوغان که اینک به یک دیکتاتور تبدیل گردیده است و با تدویر انتخابات هیچگونه چانس برنده شدن هم ندارد، یقینا در برابر این تظاهرات و خواست های مردم تا آنجا که توان دارد مقاومت خواهد کرد، که در این صورت بازهم دامنه بحران گسترش خواهد یافت و از طرفی هم پیشرفتهای سریع ترکیه در امور اقتصادی که برای غول های اقتصادی دنیا نگران کننده هست، آنها نیز سهم خود را در اوج گیری بحران ترکیه اداخواهند کرد. و اینجاست که میتوان با صراحت گفت که در هر صورت ترکیه را بحران بزرگ اقتصادی و سیاسی تهدید می نماید و تنها راه بیرون رفت از این بحران همدیگر پذیری و اتخاذ یک استراتیژی منصفانه برای ترکیه می باشد و بس.
===========================
