در حالی که وضعیت تلفات و بحران انسانی در غزه روز به روز وخیم‌تر می‌شود، حمله اسرائیل به غزه، شکافی عمیق در واکنش‌های جهانی ایجاد کرده است.
بسیاری از کشورها ابتدا و بلافاصله بعد از حملات 15 میزان حماس، از اسرائیل حمایت کردند، اما حملات هوایی اسرائیل به غزه و عملیات زمینی برای نابود کردن حماس، انتقادهای گسترده‌ای به دنبال داشته و به نظر می‌آید بعضی کشورها موضع خود را در قبال جنگ تعدیل کرده‌اند.
موضوعی که اکنون در ارتباط با این جنگ در مرکز بحث و اختلاف نظر بین‌المللی قرار دارد، مسئله آتش‌بس است.
روز 5 عقرب مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه‌ای تصویب کرد که در آن خواهان «آتش‌بس بشردوستانه فوری و ماندگار» میان نیروهای اسرائیلی و پیکارجویان حماس شد.
این قطعنامه که با پیشنهاد اردن ارائه شد، الزام‌آور نبود و با ۱۲۰ رای موافق و ۱۴ رای مخالف تصویب شد. ۴۵ کشور رای ممتنع دادند.
الی کوهن، وزیر امور خارجه اسرائیل این قطعنامه سازمان ملل را «نفرت‌انگیز» خواند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل درخواست‌ها برای برقراری آتش‌بس را با این استدلال رد کرد که وقفه در عملیات به معنای «تسلیم شدن» در برابر حماس خواهد بود.
از آن زمان بعضی کشورها انتقاد از اسرائیل را تشدید کرده‌اند و بعضی دیگر سفرای خود را فراخوانده‌اند، یا روابط دیپلماتیک خود را با اسرائیل قطع کرده‌اند. حتی آمریکا که علیه قطعنامه آتش‌بس رای داده بود، موضع نرم‌تری در پیش گرفته و جو بایدن، رئیس جمهور این کشور خواهان ایجاد «وقفه» در جنگ شده است.
در این گزارش خواهیم دید که کشورهای مختلف در سرتاسر جهان درباره جنگ اسرائیل و حماس چه گفته‌اند، و رایشان به قطعنامه سازمان ملل چه بوده است. باید توجه داشت که اینها دیدگاه دولت‌ها است و ممکن است در بعضی کشورها با نظر اکثریت مردم متفاوت باشد.
موضع غرب
بسیاری از دولت‌های غربی از ابتدای جنگ آشکارا از اسرائیل حمایت کرده‌اند.
اظهارات جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا بلافاصله بعد از حملات حماس تایید کرد که واشنگتن در کنار اسرائیل ایستاده تا اطمینان یابد که اسرائیل «هر آنچه برای حفاظت از شهروندانش نیاز دارد» در اختیار خواهد داشت.
با وجود این آقای بایدن در یک سخنرانی در جریان تبلیغات انتخاباتی خود در روز دوم نوامبر خواهان ایجاد یک وقفه در درگیری‌ها شد.
یک روز بعد از آن آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا برای دومین بار عازم تل‌آویو شد تا برای وقفه در جنگ به اسرائیل فشار بیاورد و همین طور درباره اقدامات لازم برای به حداقل رساندن تلفات غیرنظامیان در غزه گفت‌وگو کند.
کاخ سفید بعدا گفت که هرگونه وقفه‌ای در درگیری‌ها باید موقت و محدود باشد، و درخواست کشورهای عربی و دیگران برای برقراری یک آتش‌بس کامل را رد کرد.
نخست وزیران کانادا و بریتانیا هم در واکنش‌های ابتدایی خود به درگیری‌ها، بر حمایت از «حق اسرائیل برای دفاع از خود» تاکید کردند. اما هر دو کشور در جریان رای‌گیری در مجمع عمومی سازمان ملل رای ممتنع دادند.
ده‌ها هزار معترض حامی فلسطینیان در هفته‌های گذشته در مرکز لندن راهپیمایی کرده‌اند و خواهان آتش‌بس در جنگ اسرائیل و حماس شده‌اند.
اتحادیه اروپا «به شدیدترین شکل ممکن» حملات حماس را محکوم و با اسرائیل ابراز همبستگی کرد، اما اعضای اتحادیه دیدگاه‌های متفاوتی درباره برقراری آتش‌بس دارند.
آلمان و ایتالیا که از حق اسرائیل برای دفاع از خودش حمایت کرده‌اند، به قطعنامه آتش‌بس رای ممتنع دادند. کشورهای دیگری مانند اسپانیا و فرانسه به قطعنامه آتش‌بس رای مثبت دادند.
امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، که در ابتدا گفته بود فرانسه «به حق اسرائیل برای دفاع از خودش پایبند است»، احتمالا به دلیل بالا رفتن آمار تلفات غیرنظامیان موضعش را کمی تغییر داد.
مکرون در شبکه اجتماعی اکس -توییتر سابق- نوشت: «باید بین حماس و جمعیت غیرنظامی در غزه تمایز قائل شد.»
«برای حمایت از کسانی که بیش از همه آسیب‌پذیر هستند، و بهتر هدف قرار دادن تروریست‌ها به یک آتش‌بس بشردوستانه نیاز است.»
موضع خاورمیانه
بیشتر کشورهای خاورمیانه به نفع قطعنامه سازمان ملل رای دادند و بسیاری هم به تندی از عملیات نظامی اسرائیل انتقاد کردند.
امارات متحده عربی و بحرین که هر دو با امضای پیمان ابراهیم، مدتی است که با اسرائیل رابطه دارند، ابتدا حملات حماس را محکوم کردند.
اما بحرین هفته گذشته سفیر خود را از اسرائیل فراخواند و سفیر اسرائیل در منامه هم بحرین را ترک کرد.
اردن هم سفیرش را فراخوانده و اسرائیل را به ایجاد یک «فاجعه بشری بی‌سابقه» متهم کرده است.
عربستان سعودی که با چشم‌انداز یک توافق بالقوه -خارج از پیمان ابراهیم- چندین ماه در حال مذاکره با اسرائیل بود، خواهان پایان فوری خشونت‌ها شد، اما به صورت مشخص از حماس انتقاد نکرد.
وزرای خارجه امارات، اردن، بحرین، عربستان، عمان، قطر،کویت ، مصر و مراکش، روز 4 عقرب در بیانیه‌ای «هدف قرار دادن غیرنظامیان و نقض قوانین بین‌المللی در غزه» را محکوم کردند.
آنها در این بیانیه مشترک گفتند که حق دفاع از خود، نقض قانون و نادیده گرفتن حقوق فلسطینیان را توجیه نمی‌کند.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران از کشورهای مسلمان خواست روابط اقتصادی خود با اسرائیل را قطع کنند و فروش نفت و غذا به اسرائیل را متوقف کنند.
آقای خامنه‌ای و ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، هر دو بعد از حمله حماس به اسرائیل به این گروه تبریک گفتند و «شجاعت، شهامت، مقاومت و ابتکار» حماس را ستودند.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه که در ابتدا تلاش می‌کرد نقش میانجی را بازی کند، بعد از انفجار بیمارستان الاهلی در روز 25 میزان لحنی بسیار تند در انتقاد از اسرائیل در پیش گرفت. در انفجار بیمارستان غزه که به گفته وزارت بهداشت و درمان تحت کنترل حماس، ۵۰۰ نفر در آن کشته شدند، ادعاهای متناقضی از سوی دو طرف مطرح شد که یکدیگر را مسئول این انفجار می‌دانسنند.
اردوغان در تظاهرات گسترده‌ای که روز 6 عقرب در استانبول برگزار شد، گفت که ترکیه آمادگی این را دارد که اسرائیل را «جنایتکار جنگی» اعلام کند.
ترکیه بر خلاف بسیاری از متحدان خود در ناتو و اتحادیه اروپا، حماس را یک سازمان تروریستی نمی‌داند و میزبان بعضی اعضای این گروه بوده است. اردوغان در یکی از سخنرانی‌های اخیر خود حماس را «گروهی آزادی‌بخش» معرفی کرد که به گفته او برای حفاظت از سرزمین‌های فلسطینی می‌جنگد.
ترکیه روز 5 میزان به قطعنامه سازمان ملل برای برقراری آتش‌بس رای مثبت داد و روز شنبه 13 عقرب سفیر خود را به دلیل امتناع اسرائیل از پذیرش آتش‌بس و «تراژدی انسانی غزه به دلیل ادامه حملات اسرائیل علیه غیرنظامیان» از تل‌آویو فراخواند.
هیچ کشوری در خاورمیانه به جز خود اسرائیل به قطعنامه رای منفی نداد.
موضع روسیه
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه تا چند روز بعد از حملات حماس به اسرائیل سکوت پیشه کرد. او در اولین اظهار نظرش آمریکا را سرزنش کرد و گفت که آنچه رخ داد نشان‌دهنده «ناکامی سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه» بود.
یک هفته بعد از آغاز درگیری‌ها پوتین اعلام کرد که «اسرائیل از سوی شبه نظامیان حماس هدف یک حمله بی‌رحمانه بی‌سابقه قرار گرفته» اما گفت خود اسرائیل هم با روش‌هایی بی‌رحمانه به آن حمله پاسخ داده است.
کرملین به اسرائیل تسلیت نگفت و حملات حماس را هم محکوم نکرد. مسکو روز 4 عقرب میزبان هیئتی از حماس بود تا درباره آزادی گروگان‌ها از جمله شهروندان روسی با آنها صحبت کند.
روسیه با همراهی چین، پیش‌نویس قطعنامه مورد حمایت آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد را وتو کرد و هم‌زمان دومین قطعنامه مورد حمایت مسکو هم نتوانست رای کافی به دست آورد.
روسیه در رای‌گیری روز 5 عقرب در مجمع عمومی سازمان ملل به نفع آتش‌بس رای داد.
موضع آسیا
تقریبا تمام کشورهای آسیایی به قطعنامه آتش‌بس رای مثبت دادند.
چین که تلاش می‌کند خود را به عنوان میانجی صلح در خاورمیانه میانه معرفی کند، خواهان آن شد که «طرف‌های درگیر آرامش خود را حفظ کنند، خویشتن‌داری نشان دهند و برای محافظت از غیرنظامیان بلافاصله به خشونت‌ها پایان دهند».
وزارت امور خارجه چین گفت «راه خروج از درگیری در پیاده‌سازی راه حل دو کشور و تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی نهفته است.»
یک هفته بعد از شروع درگیری‌ها وانگ یی، وزیر امور خارجه چین گفت که اقدامات اسرائیل در غزه «فراتر از حد دفاع از خود» رفته و دولت اسرائیل باید «مجازات جمعی مردم غزه را متوقف کند».
هند یکی از کشورهایی بود که به قطعنامه آتش‌بس سازمان ملل متحد رای ممتنع داد. احزاب مخالف دولت هند این تصمیم را «تکان‌دهنده» توصیف کردند.
هند در اولین سال‌های پس از استقلال، رابطه‌ای نزدیک با فلسطینی‌ها داشت و سیاست رسمی‌اش حمایت از راه حل دو کشور بود.
اما از زمان روی کار آمدن دولت راستگرای نارندرا مودی، نخست وزیر هند، این کشور به شکلی روزافزون روابط خود را با اسرائیل افزایش داده است.
مودی در اولین اظهار نظر خود بعد از حملات حماس در روز 15 میزان گفت: «مردم هند در این ساعات دشوار قاطعانه در کنار اسرائیل می‌ایستند. هند به شدت و صراحت تروریسم را در همه اشکال و ابعاد آن محکوم می‌کند.»
پاکستان که با اسرائیل روابط دیپلماتیک ندارد، ابتدا لحنی محتاطانه در پیش گرفت و عارف علوی، رئیس جمهور پاکستان خواهان «حداکثر خویشتن‌داری برای جلوگیری از خونریزی بیشتر و از دست رفتن جان انسان‌ها شد». او در توییتی خواهان برقراری فوری آتش‌بس شد.
اما بعد از بمباران اردوگاه پناهجویان جبالیا در غزه در روز 10 عقرب، پاکستان موضع خود علیه اسرائیل را تشدید کرد و وزارت امور خارجه این کشور «حملات وحشیانه اسرائیل» را محکوم کرد.
موضع آفریقا
اتحادیه آفریقا که ۵۵ عضو دارد روز 15 میزان بیانیه‌ای در حمایت از فلسطینیان صادر کرد. در این بیانیه آمده بود: «انکار حق بنیادین مردم فلسطین، به ویژه برای داشتن یک کشور مستقل، دلیل اصلی تنش دائمی میان اسرائیلی‌ها و فلسطینیان است.»
حمزه عبدی بری، نخست وزیر سومالی گفت که دولت او حماس را یک سازمان تروریستی نمی‌داند و آماده حمایت کامل از این گروه است.
تونس با این که در ابتدای جنگ اسرائیل و حماس همبستگی «کامل و بی قید و شرط» خود را با فلسطینیان اعلام کرد، اما در سازمان رای ممتنع داد. این در حالی است که قیس سعید، رئیس جمهور تونس «سکوت بین‌المللی» در قبال «نسل‌کشی» را که به گفته او اسرائیل در حال ارتکاب آن بود، محکوم کرده بود.
پارلمان تونس در حال حاضر در حال بحث درباره پیش‌نویس قانونی است که شناسایی اسرائیل و برقراری رابطه مستقیم یا غیر مستقیم با آن را ممنوع کند.
کامرون، اتیوپی، سودان جنوبی و زامبیا کشورهای آفریقایی دیگری بودند که قطعنامه آتش‌بس رای ممتنع دادند. هیچ یک از کشورهای آفریقایی به این قطعنامه سازمان ملل رای منفی ندادند.
موضع آمریکای لاتین
بیشتر کشورهای آمریکای لاتین به نفع قطعنامه آتش‌بس رای دادند.
بولیوی اولین کشوری بود که هفته گذشته بعد از حملات اسرائیل به غزه، روابط خود را با اسرائیل قطع کرد و دولت بولیوی این حملات را «تجاوزکارانه و نامتناسب» توصیف کرد.
اسرائیل در واکنش، اقدام بولیوی را به مثابه «تسلیم شدن در برابر تروریسم» دانست.
کلمبیا و شیلی، دو کشور دیگر آمریکای لاتین، بعد از وخیم شدن بحران انسانی در غزه سفیران خود را از اسرائیل فراخواندند.
شیلی که میزبان بزرگترین جمعیت فلسطینی خارج از جهان عرب است، گفت که این اقدام را در اعتراض به «نقض غیر قابل قبول قوانین بشردوستانه بین‌المللی» از سوی اسرائیل انجام داده است.
کلمبیا هم از آغاز جنگ به شدت از حملات اسرائیل به غزه انتقاد کرده است. گوستاوو پترو، رئیس جمهور کلمبیا ضمن تهدید به قطع روابط دیپلماتیک با اسرائیل، گفت «ما از نسل‌کشی حمایت نمی‌کنیم».
لوئیس ایناسیو لولا دا سیلوا، رئیس جمهور برزیل که ابتدا حملات حماس به غیرنظامیان در اسرائیل را محکوم کرده و خواهان آزادی فوری تمام گروگان‌ها شده بود، در اظهارات اخیر خود به تندی از حمله اسرائیل به غزه انتقاد کرد.
لولا دا سیلوا روز 3 عقرب گفت: «آنچه در حال رخ دادن است یک جنگ نیست. یک نسل‌کشی است که باعث کشتن حدود ۲۰۰۰ کودکی شده که هیچ نقشی در این جنگ نداشتند. آنها قربانیان این جنگ هستند.»
پاراگوئه و گواتمالا تنها کشورهای آمریکای جنوبی و مرکزی بودند که به قطعنامه آتش‌بس سازمان ملل رای منفی دادند.
منبع بی بی سی
