مهاجرت پدیده‌ای است که از سپیده‌دم تاریخ بشری تاکنون همواره با زندگی انسان‌ها گره خورده است. در طول تاریخ، عوامل متعددی از جمله جنگ، فقر، سرکوب سیاسی، بحران‌های اجتماعی و بلایای طبیعی مردم را وادار به ترک زادگاهشان کرده است. برای هر فرد، مهاجرت دلایل و پیامدهای خاص خود را دارد، اما نقطه‌ی مشترک همه مهاجران، سختی‌ها و چالش‌هایی است که در این مسیر متحمل می‌شوند.
اصطلاحاتی مانند مهاجر، پناهجو و پناهنده اغلب به جای یکدیگر به کار می‌روند، اما تفاوت حقوقی میان آن‌ها وجود دارد. پناهنده کسی است که به دلیل تهدید جانی و نقض جدی حقوق بشر از کشورش گریخته و نیازمند حمایت بین‌المللی است. پناهجو فردی است که درخواست پناهندگی داده اما هنوز از نظر حقوقی این وضعیت برای او تأیید نشده است. با این حال، در سطح بین‌المللی هنوز تعریف واحدی از مهاجر وجود ندارد. طبق تعریف سازمان ملل، مهاجر فردی است که حداقل یک سال در کشوری غیر از کشور تابعیت خود اقامت کند. کنوانسیون ۱۹۵۱ ژنو یکی از مهم‌ترین اسناد بین‌المللی در زمینه‌ی حقوق پناهندگان است که بر اصولی چون عدم تبعیض، حق اشتغال، آزادی رفت‌وآمد و حق تحصیل تأکید دارد.
اما در حالی که جهان برای حمایت از حقوق مهاجران قوانین و معاهدات متعددی تصویب کرده، پاکستان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین میزبانان مهاجران افغان، بارها این اصول را زیر پا گذاشته و به جای حمایت، با خیانت و بی‌رحمی با آن‌ها رفتار کرده است.
افغان‌ها از دهه ۱۹۷۰ تاکنون، به دلیل جنگ و ناامنی، ناچار به ترک کشور شده‌اند و پاکستان همواره یکی از مقاصد اصلی آنان بوده است. در طول این سال‌ها، این کشور گاهی چهره‌ی یک میزبان را به خود گرفته، اما در واقع هیچ‌گاه از پذیرش مهاجران نیت خیرخواهانه نداشته است. پاکستان مهاجران افغان را به عنوان ابزار فشار سیاسی استفاده کرده و در مواقعی که به نفعش بوده، از آنان حمایت ظاهری کرده و در مواقع دیگر، سیاست‌های سرکوبگرانه‌ای مانند اخراج اجباری، ایجاد محدودیت‌های اقتصادی و افزایش فشارهای امنیتی را در پیش گرفته است.
اخیراً، دولت پاکستان با بی‌رحمی و نقض آشکار حقوق بشر، هزاران مهاجر افغان را مجبور به ترک این کشور کرده است، بدون آنکه شرایط آنان یا وضعیت افغانستان را در نظر بگیرد. بسیاری از این مهاجران سال‌ها در پاکستان زندگی کرده‌اند، خانواده، کار و زندگی خود را در آنجا ساخته‌اند، اما اکنون ناگهان بی‌خانمان و سرگردان شده‌اند. این اقدام، نه‌تنها غیرانسانی است، بلکه پیامدهای ناگواری برای امنیت و ثبات منطقه دارد.
سیاست‌های خصمانه‌ی پاکستان تنها به اخراج مهاجران ختم نمی‌شود. این کشور همواره با ایجاد تنش‌های مرزی، بسته شدن گذرگاه‌های تجاری مانند طورخم و اعمال محدودیت‌های اقتصادی، فشار را بر افغانستان افزایش داده است. این اقدامات نه‌تنها به اقتصاد افغانستان آسیب می‌زند، بلکه خود پاکستان را نیز متضرر خواهد کرد. واقعیت این است که روابط اقتصادی میان دو کشور به هم وابسته است و چنین سیاست‌هایی چیزی جز خسارت و نارضایتی گسترده به همراه نخواهد داشت.
پاکستان سال‌ها از وضعیت مهاجران افغان به‌عنوان ابزار باج‌گیری سیاسی استفاده کرده و اکنون در حال ارتکاب یک خیانت آشکار و غیرانسانی است. جهان نباید در برابر این ظلم سکوت کند. جامعه‌ی بین‌المللی، سازمان‌های حقوق بشری و دولت افغانستان باید علیه این سیاست‌های ظالمانه موضع بگیرند و برای جلوگیری از ادامه‌ی این فاجعه، اقدامات جدی انجام دهند. مهاجران افغان حق دارند با کرامت و احترام زندگی کنند، نه آنکه قربانی بازی‌های سیاسی و منافع قدرت‌ها شوند.
اکنون زمان آن رسیده است که علیه خیانت پاکستان، صدای خود را بلند کنیم!
محمد سرور سروری
